مبانی نظری و پیشینه آموزش رفتارهای شهروندی و شعور جمعی
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 96 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 36 |
بصورت فایل ورد
همراه با منابع
مقدمه
معرفت و جوانب آن از دیر باز ذهن آدمی را به خود مشغول کرده است دقت و بررسی در این زمینه به پیدایش شاخه ای از فلسفه یعنی معرفت شناسی منجر شده است. یکی از موضوعات معرفت شناسی رابطه ذهن و عین و تأثیر یا استقلال این دو نسبت به یکدیگر است. اگرچه اصطلاح جامعه شناسی معرفت در قرن بیستم وضع شده است ولی طرح مسائل اولیه معرفت شناسی مسئله ای جدید نبوده و ریشه در عصر باستان دارد.
در دوران باستان و قرون وسطی، معرفت نیز مانند چیز های دیگر اهمیت داشت. یعنی معرفت هم چیزی است که در جهان وجود دارد، ولی ویژگی فلسفه جدید این بود که معرفت، در زندگی نقش محوری یافت و جهان را چیزی موجود در معرفت انگاشتند. می توان گفت اولین زمینه پیدایش جامعه شناسی معرفت که در صدر تجربه گرایی قرار دارد پژوهش های بیکن در باب بت ها است .نظریه بت ها اولین اندیشه در باب ارتباط معرفت با تعینات اجتماعی است.بیکن خطاهای ذهن انسان را بت می نامد.بت ها به عللی مانع شناخت انسان از واقعیت میگردند. مقصود او از بت نگرش هایی از پیش پذیرفته ای است که برخی از آنها ناشی از سرشت انسان و برخی دیگر تحت تأثیر عوامل اجتماعی است که باعث کج فهمی ها و بد اندیشی ها می شود. دغدغه ی فکری بیکن تعیین اجتماعی معرفت و مسئله آگاهی کاذب است و مباحث خود را به طور نمادین تحت عنوان بت ها مطرح کرده است(توکل،55:1987).
یکی از جریان های فلسفی عمده که تأثیری شگرف بر جامعه شناسی معرفت داشت. فلسفه عصر روشنگری فرانسه است فیلسوفان آن عصر ، شدیدا تحت تأثیر فلسفه تجربه گرایی و مکاتب مختلف فکری انگلیس بودند. منتسکیو، ولتر، سن سیمون و تا حدودی کنت از فیلسوفان عصر روشنگری فرانسه اند(علیزاده و دیگران،95:1388).
از عصر روشنگری، فیلسوفان فرانسوی و اسکاتلندی به این موضوع پرداختند که همه تفاوت ها و اخلاق های فرهنگی ، اجتماعی دارای منشا اجتماعی است و به همین جهت ، از عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی سبب پیدایش آگاهی بشری می شوند و شکل و محتوای این آگاهی را تعیین می کنند.بنابراین می توان تبدیل معرفت شناسی کلاسیک و ناب را به نوعی معرفت شناسی تجربی، یکی از بنیاد های فکری جامعه شناسی معرفت دانست. (علیزاده و دیگران،1388: 35-36).
امروزه فیلسوفان معرفت به نقش دیگران در فرآیند شکل گیری باورداشت های روزانه و اندیشه های رسمی توجه یافته اند و شناخت را صرفا نوعی فعالیت ذهنی و فردی تلقی نمی کنند. . در جریان زندگی هر انسان ، روابط فراوان و پیچیده ای میان او و محیط(که شامل طبیعت و سایر انسانهاست) برقرار می شود. این روابط انسان را به طبیعت و انسان های دیگر پیوند می دهند. بنابر این "بیش از این که تفکر ،فردی باشد،سیمایی جمعی دارد،آن چنان که با اطمینان می توان گفت که در تفکر فردی،من های مختلف فرد،در کشاکش و مجادله اند.به سخن دیگر،امر فردی تا حدی تحت فشار امر جمعی قرار دارد"(گورویچ و دیگران،152:1388).بنابراین"موجودیت جامعه شناسی معرفت بدون قبول مناسبات دو سویه میان معرفت های جمعی و معرفت های فردی تثبیت نخواهدشد،معرفت های جمعی بر احکام جمعی مبتنی بوده و بر حقیقت تجربیات و شهود جمعی تاکید می کنند.هر وجدانی در مناسبات دو سویه میان من،دیگری و ما تحقق می یابد"(علیزاده و دیگران،360:1388).
ویژگی اصلی جامعه شناسی معرفت معاصر،فاصله گرفتن از نظریه جبر اجتماعی معرفت با تکیه بر عاملیت طبقه و ساختار اجتماعی و با تأکید بر ایدئولوژی و رفتن بطرف فضای معنا در جامعه،شکل گیری،تبادل و باز تولید آن است.در این رویکرد مسائلی از قبیل انواع جدید سازمان اجتماعی دخیل در معرفت،موقعیت جدید معرفت و فرهنگ مطرح است. و تمرکز بر موضوعاتی نظیر،معرفت غیر رسمی و معرفت زندگی روزمره است."کار کردفعال معرفت ها در زندگی عمومی،تولید و جهت دهی به افکار و رفتار عمومی است"(مک کارتی،21:1388)."این کارکرد های معرفتی عبارتند از:یکپارچگی نظم اجتماعی،فراهم کردن حس معنا دار و منسجم از واقعیت و غیر واقعیت برای انسانها،خلق و حفظ هویت گروهی و شخصی و مشروعیت بخشی به کنش و اقتدار"(مک کارتی،24:1388).
با توجه به کارکردهای معرفت می توان با نظارت و جهت دهی معرفت افراد به سوی درک و فهم منافع جمعی از طریق آموزش مهارت های مشارکت اجتماعی و تقویت حس همکاری و مسئولیت پذیری ،به جامعه ای یکپارچه و منسجم دست یافت،فضایی امن در جهت رشد و تعالی تک تک افراد جامعه.آموزش مهارت های مشارکت اجتماعی، نه تنها باعث ایجاد تعلق و حس جمعی می شود بلکه سبب رشد و تعالی کودک نیز می گردد.اگر از این دیدگاه به مسئله توجه شود،هدف،صرفاً پرورش افرادی مسئول و دارای حس همکاری در اجتماع نیست،بلکه راهی به سوی رشد انسانی سالم از نظر روانی است، هدف،تربیت شهروندانی است که خود را صاحب حقوق و در عین حال مسئول بدانند و فضا و عرصه عمومی شهر ها را متعلق به خود دانسته و در حفظ و نگهداری آن بکوشد.
با توجه به مطالب مطرح شده ،در پژوهش حاضر این دیدگاه مطرح می شود،که می توان از آموزش مهارت های شهروندی به عنوان ابزاری در جهت کسب و ارتقاء معرفت فردی و اجتماعی استفاده نمودو بدنبال آن کسب معرفت فردی و شهروندی می تواند سبب ارتقاء شعور جمعی افراد گردد.
